CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE

1992

PHẦN THỨ NHẤT

Tuyên Xưng Đức Tin

PARS PRIMA
PROFESSIO FIDEI

ĐOẠN THỨ HAI
TUYÊN XƯNG ĐỨC TIN KITÔ GIÁO

SECTIO SECUNDA
FIDEI CHRISTIANAE PROFESSIO

CHƯƠNG II
TÔI TIN KÍNH ĐỨC GIÊSU KITÔ, CON MỘT THIÊN CHÚA

CAPUT SECUNDUM
CREDO IN IESUM CHRISTUM, FILIUM DEI UNICUM

Mục 4
"CHÚA GIÊSU KITÔ ĐÃ CHỊU NẠN DƯỚI THỜI PHONGXIÔ- PHILATÔ, BỊ ĐÓNG ĐINH THẬP GIÁ, CHẾT VÀ TÁNG XÁC"

Articulus 4: Iesus Christus est « passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus, et sepultus »

571 1067.   Mầu nhiệm Vượt Qua, tức là mầu nhiệm thập giá và sự sống lại của Chúa Kitô, là trung tâm Tin Mừng mà các Tông Đồ, và sau các ngài là Hội Thánh, phải loan báo cho trần gian. Kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa được hoàn tất “một lần cho mãi mãi” (Dt 9,26) nhờ cái chết cứu chuộc của Con Thiên Chúa là Chúa Giêsu Kitô.

572 599.     Hội Thánh vẫn trung thành với cách giải thích toàn bộ Thánh Kinh mà chính Chúa Giêsu đã đưa ra trước cũng như sau cuộc Vượt Qua của Người (Lc 24,27.44-45): “Nào Đấng Kitô lại chẳng phải chịu khổ hình như thế, rồi mới vào trong vinh quang của Người sao?” (Lc 24,26). Cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu đã xảy ra cụ thể trong lịch sử do việc Người đã “bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ” (Mc 8,31); và họ đã “nộp Người cho dân ngoại nhạo báng, đánh đòn và đóng đinh vào thập giá” (Mt 20,19).

573 158.     Để hiểu rõ hơn ý nghĩa của việc cứu chuộc, chúng ta cố gắng tìm hiểu kỹ càng các tình tiết về cái chết của Đức Giêsu, đã được các sách Tin Mừng (CĐ Vatican II, Hiến chế tín lý Dei Verbum 19) trung thành truyền lại và được các nguồn lịch sử khác soi sáng.

Tiết 1

CHÚA GIÊSU VÀ ISRAEL

Paragraphus 1: Iesus et Israel

574 530 591.   Ngay từ đầu sứ vụ công khai của Chúa Giêsu, những người Pharisêu và nhóm Hêrôđê, cùng với các tư tế và kinh sư đã toa rập với nhau để hại Người (x.Mc 3,6). Vì một số hành động của Người (trừ quỷ, Mt 12,24; tha tội, Mc 2,7; chữa bệnh ngày Sabát Mc 3,1-6; giải thích độc đáo những giới luật thanh sạch, Mc 7,14-23; thân thiện với những người thu thuế và kẻ tội lỗi công khai, Mc 2,14-17), mà nhiều người có ý xấu nghi ngờ Người bị quỷ ám (Mc 3,22; Ga 8,48; 10,20). Họ buộc tội Người là kẻ phạm thượng (Mc 2,7; Ga 5,18; 10,33) và là ngôn sứ giả (Ga 7,12; 7,52); đây là những tội thuộc lãnh vực tôn giáo mà theo Luật Môisen, phải bị xử tử bằng cách ném đá (Ga 8,59; 10,31).

575 993.          Không phải đa số dân Thiên Chúa (Ga 7,48-49), nhưng chủ yếu là các nhà chức trách tôn giáo tại Giêrusalem, những người mà Tin Mừng Thánh Gioan thường gọi là "người Do Thái" (Ga 1,19; 2,18; 5,10; 7,13; 9,22; 18,12; 19,38; 20,19), đã coi nhiều hành động và lời nói của Đức Giêsu là "dấu hiệu chống đối" (Lc 2,34) (Ga 7,48-49). Giữa Chúa Giêsu với nhóm Pharisêu không phải chỉ có luận chiến. Chính những người Pharisêu đã báo trước cho Người mối nguy đang đe dọa Người (Lc 13,31). Đức Giêsu ca tụng một số Pharisêu như kinh sư trong Mc 12,34, và Người cũng nhiều lần dùng bữa tại nhà họ. Đức Giêsu chuẩn nhận những giáo huấn thịnh hành nơi nhóm ưu tú tôn giáo này của dân Chúa: việc kẻ chết sống lại, những hình thức đạo đức (bố thí, giữ chay và cầu nguyện), và thói quen gọi Thiên Chúa là cha, tính cách trọng tâm của giới răn mến Chúa yêu người.

576.   Đối với nhiều người Israel, Chúa Giêsu xem ra hành động nghịch với những định chế căn bản của dân Chúa chọn. Người có vẻ như:

– chống lại việc tuân phục Lề luật, trong toàn bộ các giới luật thành văn, và đối với nhóm Pharisêu, trong việc giải thích truyền khẩu;

– chống lại vị trí trung tâm của Đền thờ Giêrusalem, xét như nơi thánh, nơi duy nhất Thiên Chúa lưu ngụ;

– chống lại Đức tin vào Thiên Chúa duy nhất, Đấng không ai có thể được tham dự vào vinh quang của Ngài.

I. CHÚA GIÊSU VÀ LỀ LUẬT

Iesus et Lex  

577 1965.        Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa Giêsu đưa ra một giáo huấn long trọng, trong đó Người trình bày Lề luật đã được Thiên Chúa ban tại Sinai dịp Giao Ước đầu tiên, dưới ánh sáng của ân sủng của Giao Ước Mới. Người cảnh giác:
1967.   “Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ Luật Môisen hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn. Vì, Thầy bảo thật anh em, trước khi trời đất qua đi, thì một chấm một phết trong Lề luật cũng sẽ không qua đi, cho đến khi mọi sự được hoàn thành. Vậy ai bãi bỏ dù chỉ là một trong những điều răn nhỏ nhất ấy, và dạy người ta làm như thế, thì sẽ bị gọi là kẻ nhỏ nhất trong Nước Trời. Còn ai tuân hành, và dạy làm như thế, thì sẽ được gọi là lớn trong Nước Trời” (Mt 5,17-19).

578 1953.        Chúa Giêsu, Đấng Messia của Israel, do đó là người lớn nhất trong Nước Trời, đã phải chu toàn Lề luật, khi tuân giữ toàn bộ Lề luật, theo chính lời Người nói, cho đến cả những điều răn nhỏ nhất. Nói cho đúng, chính Người là Đấng duy nhất đã có thể làm điều này một cách trọn hảo. Chính Người Do Thái thú nhận không thể chu toàn được Lề Luật mà không vi phạm điều luật nhỏ nào. Vì thế trong lễ Xá Tội hằng năm, con cái Israel cầu xin Thiên Chúa tha thứ cho những lỗi phạm Lề luật của họ. Thật vậy, Lề luật tạo thành một tổng thể và, như thánh Giacôbê nhắc nhở, “ai tuân giữ tất cả Lề luật, mà chỉ sa ngã về một điểm thôi, thì cũng thành người có tội về hết mọi điểm” (Gc 2,10)

579.     Nhóm Pharisêu tha thiết với nguyên tắc tuân giữ toàn bộ Lề Luật này, không những sát mặt chữ mà cả trong tinh thần nữa. Khi nêu nguyên tắc đó cho Israel, họ đã đưa nhiều người Do Thái thời Đức Giêsu, đến một lòng đạo cực đoan. Lòng đạo này, nếu không biến thành một thứ luân lý biện luận (Casuistique) "giả hình", thì có thể chuẩn bị Dân Chúa đón nhận sự can thiệp lạ lùng của Thiên Chúa: Đấng Công Chính duy nhất sẽ thực hiện Lề Luật cách trọn hảo thay cho mọi kẻ tội lỗi.

580 527.          Chỉ có Con Thiên Chúa, Đấng ban hành Lề Luật, sinh làm người sống dưới Lề Luật mới có thể chu toàn lề luật cách trọn hảo (Gl 4,4). Nơi Đức Giêsu, Lề Luật không còn được ghi trên bia đá, nhưng "trong đáy lòng" (Gr 31, 33) của Người Tôi Tớ được đặt làm "giao ước với dân" (Is 42,6), vì Người đã "trung thành làm sáng tỏ công lý" (Is 42,3). Đức Giêsu chu toàn Lề Luật đến nổi gánh lấy "lời nguyền rủa của Lề Luật" (Gl 3,13) mà những ai "không thi hành tất cả những gì chép trong sách Luật" (Gl 3,10) đã chuốc lấy. "Người lấy cái chết của mình mà chuộc tội lỗi người ta đã phạm trong thời giao ước cũ" (Dt 9,15).

581 2054.        Trước mắt người Do Thái cũng như các nhà lãnh đạo tinh thần của họ, Đức Giêsu xuất hiện như một vị "Rábbi" (Ga 11,28; 3,2; Mt 22,23-24; 34-36). Người thường lý luận trong khuôn khổ cách giải thích Luật của các Rábbi. Nhưng đồng thời, Đức Giêsu cũng va chạm đến những luật sĩ vì Người không chỉ đưa ra cách giải thích luật của Người, nhưng "còn giảng dạy như một Đấng có thẩm quyền chớ không như các luật sĩ" (Mt 7,28-29).

Nơi Người, chính Lời của Thiên Chúa đã từng vang dội trên núi Sinai để ban hành Lề Luật cho Môisen, nay lại vang dội trên Núi Bát Phúc (Mt 5,1). Lời Thiên Chúa ấy không bãi bỏ, nhưng kiện toàn Lề Luật bằng cách đưa ra lời giải thích tối hậu của Thiên Chúa: "Anh em nghe Luật dạy người xưa rằng... còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết" (Mt 5,33-34). Với cùng một thẩm quyền ấy của Thiên Chúa, Người phủ nhận một số "truyền thống của người phàm" (Mc 7,8) nghĩa là của những người Pharisêu "hủy bỏ Lời Thiên Chúa" (Mc 7,13).

582 368 548 2173.      Đi xa hơn nữa, Đức Giêsu còn kiện toàn Luật thanh khiết về các thức ăn, điều mà người Do Thái coi là rất quan trọng trong cuộc sống hằng ngày (Gl 3,24), bằng cách giúp ta hiểu: "Bất cứ cái gì từ bên ngoài vào trong con người, thì không thể làm cho con người ra ô uế ... như vậy là Người tuyên bố mọi thức ăn đều thanh khiết. Cái gì từ trong con người xuất ra, cái đó mới làm cho con người ra ô uế. Vì từ bên trong, từ lòng người phát xuất những ý định xấu" (Mc 7,18-21).

Khi lấy thẩm quyền của Thiên Chúa đưa ra lời giải thích tối hậu về Lề Luật, Đức Giêsu phải đương đầu với một số luật sĩ không chịu đón nhận cách giải thích của Người, dù lời giải thích này được bảo đảm bằng những dấu lạ kèm theo (Ga 5,36; 10,25-37-38; 12,37). Mâu thuẫn lại càng gay gắt hơn trong vấn đề ngày Sabát. Đức Giêsu thường dựa theo lập luận của các Rábbi (Mc 2,25-27; Ga 7,22-24) , nhắc nhở rằng luật nghỉ ngơi của ngày Sabát không bị vi phạm khi phục vụ Thiên Chúa (Mt 12,5; Nb 28,9) và anh em (Lc 13,15-16; 14,3-4) qua các việc chữa bệnh của Người.

II. CHÚA GIÊSU VÀ ĐỀN THỜ

Iesus et Templum  

583 529 534.   Cũng như các ngôn sứ, Đức Giêsu, tỏ ra hết lòng tôn kính Đền Thờ Giêrusalem. Bốn mươi ngày sau khi sinh (Lc 2,22-39), Người được thánh Giuse và Mẹ Maria đem dâng trong Đền Thờ. Năm mười hai tuổi, Người quyết định ở lại trong Đền Thờ để nhắc cha mẹ nhớ rằng Người phải ở nhà Cha Người (Lc 2,46-49). Trong thời ẩn dật, Người lên Đền Thờ hằng năm ít nhất là trong lễ Vượt Qua (Lc 2,41). Sứ vụ công khai của Người cũng nhịp theo những cuộc hành hương của Người lên Giêrusalem vào những ngày lễ lớn của đạo Do Thái (Ga 2,13-14; 5,1,14; 7,1,10,14; 8,2; 10,22-23).

584 2599.        Đức Giêsu lên Đền Thờ, nơi ưu biệt để gặp gỡ Thiên Chúa. Đối với Người, Đền Thờ là nhà của Cha Người, nhà cầu nguyện. Người phẫn nộ vì tiền đường Đền Thờ đã trở thành nơi buôn bán (Mt 21,13). Vì yêu Cha tha thiết, Người xua đuổi con buôn khỏi Đền Thờ: "Đừng biến nhà Cha tôi thành chợ búa". Các môn đệ của Người nhớ lại lời đã chép trong Thánh Kinh: "Lòng nhiệt thành lo việc nhà Chúa, sẽ thiêu đốt tôi (Tv 69,10)" (Ga 2,16-17). Sau khi Người phục sinh, các tông đồ vẫn một lòng tôn kính Đền Thờ (Cv 2,46; 3,1; 5,20,21, v.v...).

585.     Trước khi chịu nạn, Đức Giêsu đã loan báo Đền Thờ sẽ bị tàn phá và không còn hòn đá nào nằm trên hòn đá nào (Mt 24,1-2). Đây là dấu chỉ tiên báo thời cánh chung sẽ khởi đầu với cuộc Vượt Qua của Người (Mt 24,3, Lc 13,35). Những lời tiên báo đó đã bị những kẻ chứng gian bóp méo, khi vị Thượng Tế thẩm vấn Đức Giêsu, và sau đó, người ta lại dùng để nhục mạ Người khi Người bị đóng đinh trên cây thập giá (Mt 27,39-40).

586 797 1179. Đức Giêsu không chống đối Đền Thờ (Mt 8,4; 23,21; Lc 17,14; Ga 4,22) nơi mà Người đã trình bày một phần lớn giáo thuyết (Ga 18,20). Người còn muốn nộp thuế Đền Thờ cho phần mình và phần Phêrô (Mt 17,24-27) mà Người vừa mới đặt làm nền tảng Hội Thánh tương lai (Mt 16,18).

Hơn nữa, Người tự đồng hóa với Đền Thờ khi coi mình là nơi Thiên Chúa cư ngụ vĩnh viễn giữa loài người (Ga 2,21; Mt 12,6). Vì vậy, việc Người bị giết chết về thể xác, loan báo việc phá hủy Đền Thờ. Sự phá hủy này cho thấy lịch sử cứu độ bước vào thời đại mới: "Đã đến giờ các người sẽ thờ phượng Chúa Cha, không phải trên núi này hay tại Giêrusalem nữa" (Ga 4,21) (Ga 4,23-24; Mt 27,51; Dt 9,11; Kh 21,22).

III. CHÚA GIÊSU VÀ ĐỨC TIN CỦA ISRAEL
VÀO THIÊN CHÚA DUY NHẤT VÀ LÀ ĐẤNG CỨU ĐỘ

Iesus et fides Israel in Deum Unicum et Salvatorem  

587.     Nếu Lề Luật và Đền thờ Giêrusalem là cơ hội để các nhà chức trách "chống báng Chúa Giêsu" (Lc 2,34), thì thật ra vai trò cứu chuộc khỏi tội lỗi của Người, công trình tuyệt hảo của Thiên Chúa, mới chính là hòn đá vấp ngã cho họ (Lc 20,17-18; Tv 118,22).

588 545.          Đức Giêsu làm cho nhóm Pharisêu bất bình, khi thân mật dùng bữa với người thu thuế và tội lỗi (Lc 5,30), y như đã thân mật dùng bữa với họ (Lc 7,36; 11,37; 14,1). Với những người "tự đắc cho mình là công chính mà khinh chê người khác" (Lc 18,9) (Ga 7,49; 9,34), Đức Giêsu khẳng định: "Tôi đến không phải để kêu gọi người công chính, nhưng để kêu gọi người tội lỗi sám hối ăn năn" (Lc 5,32). Người còn đi xa hơn nữa, khi tuyên bố trước mặt nhóm Pharisêu rằng, mọi người đều có tội (Ga 8,33-36), cho nên ai tự cho mình không cần được cứu độ thật là đui mù về chính bản thân (Ga 9,40-41).

589 431,1441 432.      Đức Giêsu làm cho người Do Thái bất bình nhất là vì đã đồng hóa cách xử sự nhân từ của Người với kẻ tội lỗi là thái độ của chính Thiên Chúa (Mt 9,13; Hs 6,6). Thậm chí Người còn muốn cho họ thấy rằng khi đồng bàn với kẻ tội lỗi (Lc 15,1-2), Người đón nhận những người ấy vào bàn tiệc thời Messia (Lc 15,23-32). Đặc biệt khi tha tội, Đức Giêsu dồn các nhà chức trách của Israel vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Trong cơn hoảng hốt, họ có lý khi nêu vấn nạn: "Ngoài một mình Thiên Chúa ra, ai có quyền tha tội" (Mc 2,7)? Hoặc là Đức Giêsu phạm thượng khi tha tội vì là người mà dám coi mình ngang hàng với Thiên Chúa (Ga 5,18; 10,33), hoặc là Người nói đúng, và như vậy, chính nơi Người, Thiên Chúa hiện diện và mặc khải danh Thiên Chúa ra (Ga 17,6.26).

590 253.          Chỉ với căn tính là Thiên Chúa, Đức Giêsu mới có quyền đưa ra đòi hỏi tuyệt đối: "Ai không theo tôi, là chống lại tôi" (Mt 12,30); hay tuyên bố: "ở đây có người còn hơn ông Giôna nữa,... còn hơn vua Salômon nữa" (Mt 12,41-42), "hơn cả Đền Thờ nữa" (Mt 12,6); cũng như khi nhắc lại lời Đavít đã gọi Đấng Messia là Chúa của ông (Mt 12,36-37); Người khẳng định: "Trước khi có tổ phụ Abraham, vẫn có tôi" (Ga 8,58); thậm chí Người còn nói: "Tôi và Chúa Cha là một" (Ga 10,30).

591 526 574.   Đức Giêsu đòi buộc các nhà chức trách tôn giáo của Giêrusalem phải tin vào Người vì Người đã chu toàn những công việc của Chúa Cha (Ga 10,36-38). Muốn tin như vậy, phải chết đối với bản thân, để được "sinh ra từ trời cao" (Ga 3,7) dưới tác động của ơn thánh (Ga 6,44). Một đòi hỏi hoán cải quá gay gắt như vậy đối diện với việc thực hiện các lời hứa cách lạ lùng (Is 53,1) giúp chúng ta có thể hiểu được sự sai lầm bi đát của Công Nghị Do Thái (Sanhédrim) khi phán quyết Chúa Giêsu đáng chết vì phạm thượng (Mc 3,6; Mt 26,64-66). Họ hành động như vậy vì "không biết việc họ làm" (Lc 23,34; Cv 3,17-18) và vì "lòng chai đá" (Mc 3,5; Rm 11,25) mà "cứng tin" (Rm 11,20).

TÓM LƯỢC

Compendium

592.     Đức Giêsu không hủy bỏ Lề Luật núi Sinai, nhưng đã kiện toàn (Mt 5,17-19) cách tuyệt hảo (Ga 8,46): Người mặc khải ý nghĩa tối hậu (Mt 5,33) của Lề Luật và chuộc tội lỗi người ta đã phạm đối với Lề Luật (Dt 9,15).

593.     Đức Giêsu tôn kính Đền Thờ: Người lên Đền Thờ vào những dịp lễ hành hương của Do Thái và Người yêu nơi Thiên Chúa cư ngụ giữa loài người này với một tình yêu tha thiết. Đền Thờ báo trước mầu nhiệm của Người. Người loan báo Đền Thờ bị phá hủy là để tỏ cho biết chính Người sẽ bị giết và lịch sử cứu độ bước vào thời đại mới, trong đó Thân Thể Người sẽ là Đền Thờ vĩnh viễn.

594.     Đức Giêsu có những hành vi như việc tha tội tỏ ra Người là chính Thiên Chúa Cứu Độ (Ga 5,16-18). Một số người Do Thái không nhìn nhận Người là Thiên Chúa Làm Người, chỉ thấy Người "là một phàm nhân mà lại tự cho mình là Thiên Chúa" (Ga 10,33), nên đã kết tội Người là phạm thượng.